Paszporty Polityki 2021 w kategorii Literatura – co warto wiedzieć?

Paszporty Polityki – co to za nagroda i kto ją wymyślił?

Paszporty Polityki to nagroda kulturalna ustanowiona w 1993 roku przez tygodnik „Polityka”. Jej inicjatorem był polski dziennikarz, publicysta, krytyk filmowy i teatralny – Zdzisław Pietrasik. Kierował on przez wiele lat działem kulturalnym gazety. Za swe działania został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Idea, jaka od początku przyświecała Paszportom Polityki, to wyróżnianie ambitnych, nieprzeciętnych artystów, którzy nie ulegają modzie i środowiskowym naciskom. Dokonania młodych, współczesnych twórców są bardzo ważne, dlatego należy je promować oraz doceniać – tu i teraz.

Pierwsi laureaci Paszportów Polityki 1993

W 1993 roku Paszporty Polityki wręczono tylko w 6 kategoriach. Część z wyróżnionych osobistości nadal aktywnie działa w kulturze. Wśród pierwszych laureatów nagrody Paszporty Polityki znaleźli się:

• Literatura – Teodor Parnicki
• Film – Jacek Bławut
• Muzyka – Stanisław Leszczyński
• Estrada – Kasia Nosowska
• Teatr – Tadeusz Słobodzianek
• Plastyka – Stasys Eidrigevičius.

Pierwszy laureat Paszportu Polityki 1993 w kategorii Literatura

Teodor Parnicki był pierwszym laureatem Paszportu Polityki w kategorii Literatura w 1993 roku. Polski pisarz urodzony w 1908 roku ma bogatą biografię, ale również obszerny dorobek literacki. Słynął z tworzenia erudycyjnych i wymagających powieści historycznych.

Do najpopularniejszych utworów autora należą debiut – Aecjusz, ostatni Rzymianin – oraz Srebrne Orły. Druga książka uznawana jest za jedno z najwybitniejszych dzieł Parnickiego. W czasach PRL-u utwór początkowo objęto cenzurą, a chwilę później nakazano jego natychmiastowe wycofanie z bibliotek. Autor podjął w publikacji temat kształtowania się polskiej państwowości, postulując wierność źródłom i opracowaniom naukowym.

Paszporty Polityki 2021 – ewolucja koncepcji

Z biegiem czasu koncepcja Paszportów Polityki istotnie się rozwinęła. W latach 90. gale wręczania nagród odbywały się na początku stycznia, w Teatrze Małym w Warszawie. Raz nagrody przyznano w redakcji „Polityki”. W 2002 roku uroczystość poprowadzono w Teatrze Muzycznym „Roma”. Wówczas pierwszy raz wydarzenie transmitowało TVP2. Na uroczystość przybyło wielu znanych gości, a wśród nich był prezydent Aleksander Kwaśniewski.

Kreator kultury – Paszporty Polityki

W 2002 roku pierwszy raz przyznano nagrodę w kategorii Kreator kultury. Wieńcami laurowymi odznaczono nie tylko osobistości, ale również instytucje, m.in.:

• Romana Gutka
• Andrzeja Starmacha
• Festiwal Teatralny „Malta” i jego twórców
• Jerzego Owsiaka.

Nominowani do Paszportów Polityki 2021

Paszporty Polityki 2021 przyznano w 7 kategoriach. Nominowanych wyróżniono w takich dziedzinach jak film, teatr, literatura, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna i kultura cyfrowa. Podobnie jak w poprzednich latach galę transmitował TVN. Z powodu panującej pandemii uroczystość odbyła się bez udziału gości i mediów. Paszporty Polityki 2021 wręczono 18 stycznia, a ceremonię niezmiennie poprowadzili Grażyna Torbicka i Jerzy Baczyński.

Wśród nominowanych do Paszportów Polityki 2021 byli:

• Literatura: Łukasz Barys, Elżbieta Łapczyńska, Grzegorz Uzdański
• Film: Łukasz Grzegorzek, Łukasz Ronduda, Aleksandra Terpińska
• Teatr: Iga Gańczarczyk, Jędrzej Piaskowski i Hubert Sulima, Dominik Strycharski
• Sztuki wizualne: Archiwum Protestów Publicznych, Jana Shostak, Mikołaj Sobczak
• Muzyka poważna: Piotr Alexewicz, Teoniki Rożynek, Rafał Ryterski
• Muzyka popularna: Ralph Kaminski, Paweł Szamburski, Ifi Ude
• Kultura cyfrowa: Marcin Borkowski, Tomasz Konrad Ostafin, Anshar Studios.

Laureaci Paszportów Polityki 2021

Po rozdaniu Paszportów Polityki 2021 najwięcej mówiło się o Katarzynie Nosowskiej, która odebrała tytuł Kreatora Kultury, oraz Ralphie Kaminskim, zwycięzcy w kategorii Muzyka popularna. W tym roku – podobnie jak w poprzednim – przyznano również nagrodę specjalną w kategorii Kultura zdalna. Otrzymali ją Małgorzata Płysa i Mat Schulz – twórcy krakowskiego festiwalu muzycznego Unsound Festival.

Laureatem Paszportu Polityki 2021 w kategorii Literatura został Łukasz Barys. Nagrodę otrzymał za książkę Kości, które nosisz w kieszeni. Młody pisarz powieść poświęcił Pabianicom – miastu, w którym się urodził. Uczynił z niej swego rodzaju sojusz żywych ze zmarłymi. Barys znakomicie opanował umiejętność obserwacji świata oraz wysnuwania wniosków i przekazywania ich w poruszający sposób. Autor ukazuje niesprawiedliwość społeczną i wprost mówi o życiu oraz śmierci.

Laureaci Paszportów Polityki 2021 w pozostałych kategoriach to:

• Aleksandra Terpińska – w kategorii Film
• Dominik Strycharski – w kategorii Teatr
• Mikołaj Sobczak i Jana Shostak – w kategorii Sztuki wizualne
• Teoniki Rożynek – w kategorii Muzyka poważna
• Tomasz Konrad Ostafin – w kategorii Kultura cyfrowa.